Ортаңғы топтар

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің м.а. 2016 жылғы 12 тамыздағы № 499 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылы 14 қыркүйекте № 14235 болып тіркелді

      "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабының 6) тармақшасына сәйкес және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартын іске асыру мақсатында БҰЙЫРАМЫН:

      1. Қоса беріліп отырған Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы бекітілсін.

      2. Мектепке дейінгі және орта білім департаменті (Ж.А. Жонтаева) заңнамада белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

      2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмелерін "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде және мерзімді баспа басылымдарында ресми жариялау үшін электрондық тасымалдағышта елтаңбалы мөрмен куәландырылған қағаз данасын қоса бере отырып жолдауды;

      3) тіркелген осы бұйрықты алған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің мөрімен расталған және осы бұйрыққа қол қоюға уәкілетті адамның электрондық цифрлық қолтаңбасымен куәландырылған баспа және электрондық түрдегі көшірмелерін Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің Эталондық бақылау банкіне енгізу үшін жолдауды;

4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің ресми интернет-ресурсында орналастыруды;

      5) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Заң қызметі және халықаралық ынтымақтастық департаментіне осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Білім және ғылым вице-министрі Э.А. Суханбердиеваға жүктелсін.

      4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Түсіндірме жазба

      1. Бағдарлама "Білім туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5 және 14 баптарына, Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына (бұдан әрі - Стандарт) сәйкес әзірленді.

      2. Бағдарламаның мақсаты: мектеп жасына дейінгі балалардың жас ерекшеліктері мен жеке мүмкіндіктеріне сәйкес білім, білік, дағдыларын, рухани-адамгершілік құндылықтарын қалыптастыру, "Мәңгілік Ел" жалпыұлттық идеясына негізделген жалпыадамзаттық құндылықтарға, ұлтжандылыққа және толеранттылыққа тәрбиелеу, сондай-ақ баланың мектепте оқуға әлеуметтік-психологиялық, тұлғалық, ерік-жігерлік, физикалық және зияткерлік даярлығы.

      3. Бағдарламаның міндеттері: баланың өмірін қорғауды және денсаулығын нығайтуды қамтамасыз ететін заттық-кеңістіктік дамытушы орта құру, мектепке дейінгі білім берудің сабақтастығы мен үздіксіздігі ұстанымдарын қамтамасыз ету, балалардың дене, зияткерлік, коммуникативтік, адамгершілік, эстетикалық дамуына бағытталған білім беру салаларын кіріктіру, әр жас тобында бағдарлама материалының мазмұнын игеруде балалардың дамуы мониторингін ұйымдастыру, мектепке дейінгі ұйым мен отбасының бірлескен ынтымақтастығы, мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеуде ата-аналар қауымдастығының қажеттілігін қанағаттандыру.

      4. Бағдарлама баланың коммуникативтік дағдыларының қалыптасуына, танымдық және әлеуметтік мотивтерінің көрінуіне, қызығушылығы мен білім алуға деген құштарлығының дамуына ықпал етеді.

      5. Әр саладағы күтілетін нәтижелер сабақтардағы оқу мақсаттарының жүйесі арқылы беріледі.

      6. Бағдарламаның мазмұны балалардың дене және психологиялық дамуының келесі жас кезеңдерін қамтиды:

      Бөбек жасы – 1 жастан 3 жасқа дейін:

      ерте жас – 1 жастан 2 жасқа дейін (ерте жастағы топ);

      кіші жас – 2 жастан 3 жасқа дейін (бірінші кіші топ);

      Мектепке дейінгі жас – 3 жастан 6(7) жасқа дейін:

      мектепке дейінгі кіші жас – 3 жастан 4 жасқа дейін (екінші кіші топ);

      мектепке дейінгі орта жас – 4 жастан 5 жасқа дейін (ортаңғы топ);

      мектепке дейінгі естияр жас – 5 жастан 6 (7) жасқа дейін (5 жастан 6 жасқа дейін – мектепке дейінгі ұйымдағы ересектер тобы, 6 жастан 7 жасқа дейін – жалпы білім беретін мектептегі, лицейдегі, гимназиядағы мектепалды даярлық сыныбы).

      7. Бағдарлама меншік нысанына қарамастан, мектепке дейінгі ұйымдардың барлық түрлері мен типтеріне және мектепалды даярлық сыныптарына ұсынылады.

Ортаңғы топ

(4 жастан 5 жасқа дейін)

1-параграф "Денсаулық" білім беру саласы

      116. "Денсаулық" білім беру саласының базалық мазмұны дене шынықтыру ұйымдастырылған оқу қызметінде жүзеге асырылады.

      117. Мақсаты баланың денсаулығын сақтау және нығайту, дене шынықтыруға қызығушылығын арттыру, денсаулық сақтау технологиясын пайдалана отырып, қозғалыс біліктері мен дағдыларын қолдануға баулу болып табылады.

      118. Міндеттері:

      балалардың қимыл әрекеттерін ұйымдастырудың түрлі нысандарында қимылдарды дұрыс орындау біліктері мен дағдыларын қалыптастыру;

      жүру мен жүгіруде, секіру мен лақтыруда, қағып алуда, еңбектеу мен өрмелеуде негізгі қимыл түрлерін, жеке гигиена дағдыларын және денсаулықты сақтау негіздерін жетілдіру;

      дене қасиеттерін қалыптастыру: ептілік, қозғалыстарды үйлестіру, шыдамдылық, тепе-теңдікті сақтау, икемділік;

      дене шынықтыру жаттығуларын орындауға қызығушылықты, салауатты өмір салтын ұстануға тәрбиелеу.

2-параграф. I жартыжылдық

      119. Дене шынықтыру

      Жалпы дамытушы жаттығулар.Қолды алға, екі жаққа, жоғары көтеру, тұрған қалыпта қолдарын арқасына апару; саусақтарын бүгіп, қолдарын айналдыра қимылдауды орындау. Екі қол белде, кезекпен екі жаққа бұрылғанда екі қолды екі жаққа жіберу. Оңға, солға иілу, еңкею, шалқаю; алға еңкею, қолдың ұшын аяқтың ұшына жеткізу. Екі қолды белге қойып, екі жаққа иілу. Отырған және тізерлеп тұрған күйі допты өз айналасында домалату.Аяқтың ұшымен көтерілу; екі аяқты кезекпен алға өкшемен, содан кейін ұшымен қою, топылдату. Қатарынан 4–5 рет жүрелеп, екі қол белде, екі қолды алдыңғы жақ пен екі тұсқа көтеріп, отыру. Аяқтың ұшын созу, табанды бүгу.

      Негізгі қимылдар

      1) жүру. Сапта бір-бірлеп жүру, жүруді жүгірумен, секірумен, басқа қимылдармен кезектестіру, қол мен аяқ қимылын үйлестіру, бой түзулігін дұрыс сақтау;

      2) жүгіру. Бірқалыпты, аяқтың ұшымен,тізені жоғары көтеріп жүгіру, кіші және үлкен қадаммен жүгіру, сапта бір-бірлеп, түрлі бағытта жүгіру. Түрлі тапсырмалармен жүгіру: шапшаң және баяу қарқынмен, жетекшімен ауыса отырып жүгіру. 1–1,5 минут ішінде баяу қарқынмен үздіксіз жүгіру; орта жылдамдықпен жүруді кезектестіре отырып, 40–50 метрге жүгіру;

      3) секіру. Бір орында тұрып, екі аяқпен секіру (2–3 рет жүрумен кезектестіре отырып, 10 рет секіру), 2–3 метрлік қашықтықта алға ұмтыла қос аяқпен секіру; бір орында оңға, солға бұрылып секіру, баланың қолын көтергендегі биіктіктен жоғары ілінген нәрсеге орнынан секіру арқылы затты жанап өту, 4–5 сызық арқылы орнынан ұзындыққа секіру (сызықтардың арақашықтығы 40–50 см), 20–25 см биіктікке секіру; бір аяқпен секіру (шамамен 4–5 рет оң және сол аяқпен). Қысқа секіртпемен секіру (демалу үзілістері бар 2–3 реттен 10 секіру) ;

      4) домалату, қағып алу, лақтыру. Заттар арасымен доптарды, құрсауларды домалату. Допты бір-біріне төменнен лақтыру және қағып алу (1,5 м қашықтықта), допты екі қолымен бастан асыра кедергі арқылы лақтыру (2 м қашықтықтан). Допты жоғары лақтыру және екі қолымен қағып алу (қатарынан 3–4 рет). Алысқа дәлдеп лақтыру (3,5–6,5 м кем емес). Оң және сол қолымен көлденең нысанаға (2–2,5 м қашықтықтан), 1,5 м қашықтықтан тігінен (нысана ортасының биіктігі 1,5 м) нысанаға дәлдеп лақтыру;

      5) еңбектеу, өрмелеу. 8 м дейінгі қашықтықта заттар арасымен тура бағыт бойынша төрттағандап еңбектеу, тақтайда, орындықта көлденеңінен еңбектеу. Табан мен алақанға сүйеніп төрт тағандап еңбектеу. 50 см жоғары көтерілген арқанның астынан оң және сол бүйірмен алға еңбектеп кіру; құрсаудан еңбектеп өту; гимнастикалық қабырға бойынша жоғары-төмен кезектескен қадаммен өрмелеу, аралықтан аралыққа, оңға, солға ауысу;

      6) тепе-теңдікті сақтау. Сызықтар арасымен (15 см арақашықтық), сызықпен, арқанмен, тақтаймен, гимнастикалық орындықпен, бөренемен жүру. Басқа қап киіп, заттарды аттап өту, бұрылу. Тепе-теңдікті сақтау: қолын жоғары көтеріп, аяқтың ұшымен тұру; қолын беліне қойып, бір аяқпен тұру; қолын беліне қойып, екі жаққа айналу. Ойлы-қырлы тақтаймен жүру, көлбеу тақтаймен (ені 2 см, биіктігі 30-35 см) жоғары және төмен жүру мен жүгіру. Еденнен 20–25 см көтерілген баспалдақ тақтайдан, қолдың түрлі қалпымен үрленген доптан (бір-бірінен қашық қойылған 5–6 доп арқылы кезекпен) аттап өту;

      7) сапқа тұру, сапқа құрылымын өзгертіп қайта тұру. Қатарға бір- бірден сапқа тұру. Қатарға екеуден, үшеуден тұрып, сапты қайтадан құру, бағдар бойынша түзелу.

      Музыкалық-ырғақтық жаттығулар. Музыкалық сүйемелдеуге сәйкес түрлі қарқында таныс дене жаттығуларын орындау.

      Спорттық жаттығулар

      1) шанамен сырғанау. Төбешіктен сырғанау; бір-бірін сырғанату, шаналармен төбешікке көтерілу, төбешіктен түскенде тежеуге, мұзды жолдармен өздігінен сырғанау;

      2) щаңғымен жүру. Шаңғымен бірінің артынан бірі сырғымалы қадаммен жүру. Төбешікке қосалқы қадаммен, қырымен көтерілу. Ересектердің көмегімен шаңғыны киіп, шешеді;

      3) велосипед, самокат тебу. Үш дөңгелекті және екі дөңгелекті велосипед тебу. Оңға, солға бұрылыстарды орындау;

      4) жүзуге дайындық. Суға түсу, суда ойнау; суда отырып, аяқтарын жоғары және төмен көтеріп, қимылдар орындау; иекке дейін, көздеріне дейін суда отыру,судан шығу; бетін суға түсіру; басын суға түсіру;еркін әдіспен жүзуге талпыну.

      Спорттық ойын элементтері

      1) кегль ойындарына үйрету. Бастапқы қалыпта дұрыс тұрып, допты лақтыру. 1,5-2 метр арақашықтықтан кегльдерді қағып түсіру;

      2) футбол. Берілген бағытта допты домалату. Допты аяқтарымен бір-біріне домалату;

      3) хоккей. Берілген бағытта шайбаны таяқпен домалату, оны қақпаға енгізу.

      Дене шынықтыру ойын-сауығы 2 айда 1 рет өткізіледі, ұзақтығы - 20 минут.

      Дене шынықтыру мерекесі жылына 2 рет (жазда және қыста) өткізіледі, ұзақтығы - 45 минут.

      Денсаулық күні 2 айда 1 рет өткізіледі, ұзақтығы - 30 минут.

      Дербес қимыл белсенділігі

      Балалардың доптармен ойындарын жетілдіру, денешынықтыру құралдарын, спорттық және қимылды ойындар үшін атрибуттарды пайдалануға ынталандыру. Балаларды педагогпен бірге жаттығуларды орындауға, қимылды ойындарға қатысуға ынталандыру. Ауа райының жағдайын ескере отырып, балалардың таза ауадағы қимыл белсенділігі үшін жағдайлар жасау.

      Сауықтыру-шынықтыру шаралары

      Шынықтырудың барлық түрлерін жалғастыру. Жалпы және жергілікті су шараларын жүргізуді жалғастыру: дымқыл шүберекпен сүртіну, аяқтарды, денені шаю. Тыныс алу жолдарын шынықтыру, жалаң аяқ жүру.

      Мәдени- гигиеналық дағдылар

      1) бұрын игерген біліктерін бекіту және олардың орындалу сапасын жоғарылату;

      2) ұқыпты тамақтану дағдыларын, ас құралдарын қолдануды жетілдіру. Гигиеналық шараларды орындау: жуыну, шашын тарау, қолды сабынмен жуу, қол орамалды қолдану.

      Күтілетін нәтижелер:

      дене жаттығуларын орындауға қызығушылық танытады;

      қимылды ойындардың ережелерін сақтайды;

      түрлі тапсырмалар орындап, бір-бірден сапта жүреді;

      екеуден, үшеуден қатарға қайта тұрады;

      спорттық ойындар мен жаттығулардың бастапқы техникасын игерген;

      жеке бас гигиенасының бастапқы дағдыларын сақтайды.

3-параграф. ІІ жартыжылдық

      120. Дене шынықтыру

      Жалпы дамытушы жаттығулар. Қолдарды басқа қою, оларды екі жаққа созу және түсіру, орындықтың арқасына, қабырғаға арқасымен сүйене отырып, қолды екі жақтан жоғары көтеру, таяқты (құрсау) жоғары көтеру, иықтан асырып түсіру, бастапқы қалыптан қолдарды буынынан жан-жағына айналдыру.Отырған күйі арт жаққа қолмен сүйене отырып, екі аяқты жоғары көтеру, бүгу және жазу, төмен түсіру, кезекпен аяқты бүгу және жазу, көтеру және түсіру, зат ұстаған қолдарын созған қалыппен шалқасынан жатқан күйі етпетіне бұрылып жату, етпетінен жатқан қалпы иығын, басын, қолдарын алға созып көтеру. Тізесін бүгіп тұрып, аяқтарды кезекпен көтеру;өкшемен таяқтың, арқанның үстіне, аяқтың ұшымен еденге сүйене отырып, қырындап жүру, аяқтың саусақтарымен жіпті жинау, құмы бар қаптарды іліп алып, бір орыннан басқа орынға ауыстыру, аяқ өкшесін айналдыру.

      Негізгі қимылдар

      1) жүру. Сапта бір-бірден, екеуден, аяқтың ұшымен, өкшемен, табанмен, табанның ішкі жағымен, тізені жоғары көтеріп, ұсақ және алшақ адымдап жүру. Қозғалыс бағытын өзгертіп жүру, "жыланша" ирелеңдеп жүру, бытырап,қосымша қадаммен алға, шет жағына жүру. Жүруді жүгірумен, секірумен кезектестіріп, бағытты, қарқынды өзгертіп жүру. Жүруді басқа қимылдармен кезектестіріп, белгі бойынша тоқтап жүру;

      2) жүгіру. Қалыпты, аяқтың ұшымен, тізені жоғары көтеріп; ұсақ және алшақ адыммен, сапта бір-бірден және жұппен, түрлі бағытта,бытырап жүгіру. Жетекшінің ауысуымен, қарқынды жылдамдатып және ақырын жүгіру. Жай қарқында үздіксіз жүгіру; 50–60 метрге жүгіру. 5 метрден 3 рет жүгіру. Түрлі бағытта жүгіру, қағып алып жүгіру;

      3) секіру. Бір орында тұрып екі аяқпен секіру, алға ұмтыла секіру, бір орында тұрып оңға, солға бұрылып секіру, аяқты бірге, алшақ қойып, біреуін – алға, екіншісін – артқа қойып, бір орында тұрып секіру. Затты жанау арқылы орнынан жоғары секіру; биіктігі 5–10 см 2–3 заттың үстінен кезектесе секіру; 20–25 см биіктіктен секіру; бір орында тұрып, ұзындыққа 4–6 сызықтың үстінен секіру (сызықтардың арақашықтығы 40–50 см);

      4) домалату, қағып алу, лақтыру. Доптарды, құрсауларды домалату. Допты бір-біріне төменнен лақтыру, басынан асыра лақтыру және оны қағып алу, допты екі қолымен басынан асыра және бір қолымен кедергі арқылы лақтыру (2 м арақашықтық). Допты жоғары лақтыру, еденге ұру және оны екі қолымен қағып алу, допты жерге ұру. Заттарды алысқа дәлдеп лақтыру (3,5–6,5 метрден кем емес); затты тігінен (нысана ортасының биіктігі 1,5 м) 1,5–2 м арақашықтықтан және көлденеңінен (2–2,5 м арақашықтықта) оң, сол қолмен лақтыру;

      5) еңбектеу, өрмелеу. Көлденең және көлбеу орындықта төрттағандап еңбектеу. Гимнастикалық орындықта қолдарымен тартылу арқылы ішімен еңбектеу. Табан мен алақанға сүйеніп, төрттағандап еңбектеу. 50 см жоғары көтерілген арқанның, доғаның, таяқтың астынан оң және сол бүйірмен алға еңбектеп кіру. Бөрене, гимнастикалық орындық арқылы еңбектеп өту. Гимнастикалық қабырға бойынша жоғары-төмен кезектескен қадаммен өрмелеу, оң аралықтан сол аралыққа ауысу;

      6) тепе-теңдікті сақтау. Сызықтар арасымен (10 см арақашықтық), сызықпен; арқанмен (диаметрі 1,5 см); тақтаймен, гимнастикалық орындықпен, бөренемен жүру. Қырлы тақтаймен жүру, көлбеу тақтайда жоғары-төмен жүру және жүгіру. Бір-бірінен қашық қойылған үрленген 5–6 доп арқылы кезекпен, қолдың түрлі қалпымен аттап өту. Түрлі жағдайда тепе-теңдікті сақтау;

      7) сапқа тұру, сап құрылымын өзгертіп қайта тұру. Қатарға бір-бірден сапқа, шеңберге тұру. Қатарға екеуден, үшеуден тұрып, сапты қайтадан құру, бағдар бойынша теңелу; оңға, солға айналу, бұрылыстар, ажырату және жақындату.

      Музыкалық-ырғақтық жаттығулар. Музыкалық сүйемелдеуге сәйкес түрлі қарқында әртүрлі таныс дене жаттығуларын орындау.

      Спорттық жаттығулар

      1) шанамен сырғанау.Төбешіктен сырғанау, бір-бірін сырғанату;

      2) сырғанау. Мұзды жолдармен өздігінен сырғанау;

      3) велосипед,самокат тебу.Үш дөңгелекті велосипед және самокат тебу. Оңға, солға бұрылыстарды орындау;

      4) Жүзуге дайындық. Суға түсу, суда ойнау. Суда отырып, аяқтарын жоғары және төмен көтеріп, қимылдар орындау. Судан шығу.

      Спорттық ойын элементтері

      1) кегли. Дұрыс бастапқы қалыпта тұрып, түрлі бағытта қойылған доптарды лақтыру;

      2) футбол . Берілген бағытта допты домалату. Допты қақпаға домалату;

      3) хоккей. Берілген бағытта шайбаны таяқпен домалату, оны қақпаға домалатып кіргізу.

      Дербес қимыл белсенділігі

      Балалардың доптармен, құрсаулармен, ойыншықтармен ойындарын жетілдіру, денешынықтыру құралдарын, спорттық және қимылды ойындар үшін атрибуттарды пайдалануға ынталандыру. Балаларды педагогпен бірге жаттығуларды орындауға, қимылды ойындарға қатысуға ынталандыру.

      Сауықтыру-шынықтыру шаралары

      Шынықтырудың барлық түрлерін жалғастыру. Жалпы және жергілікті су шараларын жүргізуді жалғастыру: дымқыл шүберекпен сүртіну, аяқтарды, денені шаю, сауықтыруға арналған жүгіру. Тыныс алу жолдарын шынықтыру, жалаң аяқ жүру.

      Мәдени-гигиеналық дағдылар

      Бұрын игерген біліктерін бекіту және олардың орындалу сапасын жоғарылату. Ұқыпты тамақтану дағдыларын, ас құралдарын қолдануды жетілдіру. Гигиеналық шараларды орындау: жуыну, шашын тарау, қолды сабынмен жуу, қол орамалды қолдану.

      Күтілетін нәтижелер:

      негізгі қимылдарды орындаудың қимылдық дағдыларына және техникасына ие;

      дене жаттығулары мен сауықтыру шараларына қызығушылық танытады;

      педагогтың көрсетуімен ертеңгілік жаттығудың кешендерін орындайды;

      өздігінен түрлі ойындар ойнайды, ойын ережелерін сақтай алады;

      спорттық ойындардың элементтерін орындайды; шынықтыру түрлерін, өз-өзіне қызмет көрсетудің дағдыларын игерген.

4-параграф. "Коммуникация" білім беру саласы

      121. "Коммуникация" білім беру саласының базалық мазмұны сөйлеуді дамыту, көркем әдебиет, орыс тілі (қазақ тілінде оқытылатын топтарда), драма ұйымдастырылған оқу қызметінде жүзеге асырылады.

      122.Мақсаты инновациялық әдістер мен технологияларды қолданып, қоғамдық ортада ауызша қарым-қатынас жасау, диалог құру дағдыларын қалыптастыру болып табылады.

      123. Міндеттері:

      ересектермен және балалармен еркін қарым-қатынас жасау дағдыларын дамыту;

      балалар әрекетінің түрлі нысандары мен түрлерінде балалардың ауызша сөйлеуін дамыту;

      балалар әдебиетіне қызығушылықты дамыту.

5-параграф. I жартыжылдық

      124. Сөйлеуді дамыту

      Сөйлеудің дыбыстық мәдениеті

      Дауысты, дауыссыз дыбыстарды дұрыс айту дағдыларын бекіту. Фонематикалық қабылдау дағдыларын қалыптастыру. Сөзді дыбыстау мәдениетін тәрбиелеуге арналған дидактикалық ойындарды қолдану.

      Сөздік қор

      Балалардың сөздік қорын адамдардың мамандықтарының атауларымен, заттардың бөліктерімен, заттардың сапалары мен қасиеттерін білдіретін зат есімдермен байыту.

      Келесі дағдыларды қалыптастыру:

      1) тұрмыстық заттар және қоршаған орта заттарының қолданылу маңыздылығын түсіну дағдыларын қалыптастыру;

      2) сөздік қорын жалпылаушы мағыналы сөздермен байыту;

      3) заттарды және олардың тұрған орнын анықтау дағдыларын жетілдіру;

      4) ойындарды қолдану арқылы сөздерге қызығушылығы мен зейінін дамыту.

      Тілдің грамматикалық құрылымы

      Дағдыларды жетілдіру:

      1) байланыстырып сөйлеу дағдыларын жетілдіру;

      2) жануарлар және олардың төлдерінің атауларын білдіретін сөздерді, сөздердің түрлі тәсілдермен жасалуын, зат есімдерді жекеше және көпше түрде қолдану дағдыларын дамыту;

      3) әртүрлі тәсілдермен жаңа сөздер құру;

      4) сан есімдерді ретімен атауға, оларды зат есімдермен бірге қолдану дағдыларын қалыптастыру;

      5) тілдің грамматикалық құрылымын қалыптастыруда ойындарды кеңінен қолдану.

      Байланыстырып сөйлеу

      Әңгімеге қатысу және тілді түсіну, тыңдау біліктерін, көлемі шағын тақпақтарды жатқа айту, сурет бойынша заттар және ойыншықтар туралы әңгіме, үлгі бойынша әңгіме құрастыру, шағын әңгімелер мен ертегілерді айтып беруге үйрету дағдыларын қалыптастыру. Ұсынылған мазмұн бойынша сахналауға үйрету.

      Шығармашылықпен сөйлеу қызметі

      Театрландырылған әрекетке, драматизация ойындарына және қуыршақ спектакльдеріне, саусақ ойындарына балаларға түсінікті "қуыршақты жүргізу" техникасын қолдана отырып, қатысу ниеттерін дамыту.

      Шығармаларды қабылдау

      Сөз және сөз ұйқастарына құрылған ойындарға қызығушылығын арттыру.

      Кейіпкерлердің бейнелерін сомдауға қажетті дауыс ырғағы және тілдің қарқынын қолдану дағдыларын қалыптастыру, ұсынылған тақырып бойынша әңгіменің басы мен соңын құрастыруға үйрету.

      Күтілетін нәтижелер:

      құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынасқа түсе алады, олардың өтініштерін орындайды;

      сөйлемдердің түрлерін (жай және күрделі), сын есімдерді, етістіктерді, үстеулерді, қосымшаларды қолданады; адамдардың мамандықтарын, олардың ерекшеліктерін білдіретін сөздерді біледі, тұрмыстық заттар және қоршаған табиғат заттарының мәнін түсінеді;

      себеп-салдарлық байланыстарды орната біледі;

      жалпы мағыналас сөздерді (көлік, өсімдіктер, киім) қолданады;

      сан есімдерді ретімен атайды, оларды зат есімдермен септіктерде, жекеше және көпше түрде байланыстырады;

      отбасы, отбасындағы тұрмыс, халықтық дәстүрлер, қаласы (ауылы) туралы айтып бере алады;

      үлгі бойынша әңгіме құрастыра алады; шағын әңгімелер мен ертегілерді мазмұндайды.

      125. Көркем әдебиет

      1) оқу, әңгімелеу.       Көркем шығармаларды эмоционалды қабылдай білуді дамыту. Балаларды түрлі тақырыптағы көркем шығармалармен таныстыру. Кейіпкерлердің жағымды және жағымсыз қасиеттерін көруге, олардың әрекеттерін бағалауға, әңгіме, ертегілердің мазмұнын олардың атауымен салыстыруға үйрету;

      2) мәнерлеп оқу, мазмұндау.       Тақпақтар мен өлеңдерді түсініп, есте сақтауға үйрету. Таныс ертегілердің мазмұнын айтуда мазмұнның жүйелілігін сақтауға, кейіпкерлердің мінезін сипаттауға үйрету.

      Күтілетін нәтижелер:

      көркем шығармаларды эмоционалды қабылдай біледі;

      таныс ертегілердің мазмұнын айтып береді;

      өзіне ұнайтын бірнеше шығармаларды атайды;

      әдеби кейіпкерлердің қылықтарын бағалай алады;

      оқиғаларды ойдан құрастырады, таныс шығармалардан үзінділерді сахналайды.

      126.Русский язык

      Звуковая культура речи

      1) обучение правильному произношению гласных и согласных звуков русского языка;

      2) совершенствование навыков развития голосового и артикуляционного аппарата, речевого дыхания, четкой дикции.

      Словарный запас

      1) расширение знаний о предметах ближайшего окружения, животных, птицах, оващах и фруктах, временах года и явлениях природы;

      2) обучение на русском языке прямому и обратному счету до 10;

      3) формирование навыков называния некоторых свойств предметов: цвет, формы, признаки;

      4) формирование умений понимания и использования знакомых слов в повседневной жизни.

      Грамматический строй речи

      1) составление словосочетаний, предложений из 2-3 слов;

      2) формирование навыков использования в речи имен существительных единственного и множественного числа.

      Связная речь

      Умение отвечать на коротние вопросы простыми предложениями. Закрепление навыков правильного использования русских слов и выражений при ответе на вопросы. Обучение слушанию, пониманию и пересказу коротких произведений, стихотворений.

      Ожидаемые результаты:

      понимает русскую речь педагога в игровых ситуациях и в повседневной жизни;

      умеет считать на русском языке до 10 и обратно;

      произносит правильно свистящие, шипящие(ж,щ,с,з) и сонорные (р, л) звуки русского языка;

      называет группы предметов ближайшего окружения, их свойства, признаки; времена года и отдельные явления природы;

      употребляет в речи имена существительные единственного и множественного чисел.

      127. Драма

      Көркем әдебиет шығармалары бойынша драмалық дағдыларды дамыту.

      Коммуникативті –тілдік, ойын, артикуляциялық дағдылар

      Дағдыларын қалыптастыру:

      1) түрлі мәтіндерді дыбыстағанда дұрыс тыныс алу;

      2) түрлі эмоцияларды білдіру үшін интонациямен дыбыстау;

      3) таныс сюжеттер бойынша ертегілерді драмалау;

      4) ертегі желісін ретімен орындау.

      Адамгершілік нормалары туралы түсінік

      Дағдыларын қалыптастыру:

      1) ересектермен және құрдастарымен қарым-қатынас;

      2) адамдардың сезімі мен қарым-қатынасын көрсету;

      3) әдеби кейіпкерлердің әрекеттеріне өзінің көзқарасын білдіру;

      4) оны адамгершілік нормалары мен түсініктері тұрғысынан бағалау;

      5) достық қарым-қатынас және өзара көмек көрсету.

      Күтілетін нәтижелер:

      барлық дыбыстарды анық және әртүрлі қарқында дыбыстайды;

      дауыс күшін өзгертіп, түрлі интонацияда дыбыстайды;

      сезім ырғағы мен қозғалыс үйлесімін серіктесімен сәйкестендіре отырып, сақтайды;

      сахнаны, алаңды бағдарлайды; театрландырылған қойылымды дайындау барысында ересектермен және құрдастарымен өзара әрекет ете алады;

      әдеби кейіпкерлердің әрекеттеріне өзінің көзқарасын білдіреді;

      оны адамгершілік нормалары мен түсініктері тұрғысынан бағалайды;

      достық қарым-қатынас және өзара көмек көрсетеді.

6-параграф. II жартыжылдық

      128. Сөйлеуді дамыту

      Сөйлеудің дыбыстық мәдениеті

      1) есту зейінін және тілдегі дыбыстарды дұрыс айту біліктерін жетілдіру;

      2) сөздердегі дауысты және кейбір дауыссыз дыбыстарды (п-б, т-д, к-г,ф-в,с-з-ц), анық айтуларын қалыптастыру;

      3) тілдің қарқынын өзгерту біліктерін бекіту: баяу сөйлеу,жаңылтпаштар оқу. Артикуляциялық аппаратты одан әрі жетілдіру.

      Сөздік қор

      1) тілдік ойындар мен жаттығуларды қолдана отырып, балалардың сөздік қорларын дамыту және байыту;

      2) заттар тобын білдіретін сөздерді балалардың сөздік қорына жалпылауыш сөздерді түсіну арқылы ендіру (ойыншықтар, киім, аяқ киім, ыдыс, жиһаз)

      3) балалардың сөздік қорын тұрмыстық электротехника заттарының және ұлттық заттардың атауларымен байыту, олардың атауларын, заттардың қолданысын түсіндіру;

      4) мағынасы қарама-қарсы антоним сөздерді балалардың сөздік қорына ендіру, сөзге қызығушылықтарын дамыту;

      5) тәулік бөліктерін атауға үйрету (таңертең, күндіз, кеш, түн).

      Күтілетін нәтижелер:

      ана тілінің барлық дыбыстарын дұрыс айтады;

      құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынасқа түсе алады, олардың өтініштерін орындайды;

      тілде сөйлемдердің әртүрлі түрлерін, қосымшаларды қолданады;

      жеке тәжірибесінен суреттің мазмұны бойынша шағын әңгімелер құрастырады.

      129. Көркем әдебиет

      1) оқу, әңгімелеу.       Мазмұнды эмоционалды қабылдай білу, кейіпкерлерге жанашырлық таныта білу біліктерін, ертегіні баяндау ерекшелігін байқауды жетілдіру. Шығарма мен өлеңді ажырата білуді; көркем шығармаларда түрлі өмірлік жағдаяттар: мереке, өмірден алынған күлкілі және байсалды үзінділер бейнеленуі мүмкін екендігін түсіне білуге баулу. Таныс шығармаларда бағдар жасай білуді, оларды суреттерден танып, мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру біліктерін бекіту.

      2) мәнерлеп оқу, мазмұндау.       Балаларды жатқа эмоционалды, мәнерлі айта білуге, сөздерді анық айтуға, логикалық екпіндерді сақтауға, өлеңнің ұйқасын, халықтық тақпақтардың ырғағын, қуанышты, сүйсінуді бере білуге үйрету.

      Күтілетін нәтижелер:

      әңгімелерді тыңдайды, мазмұндап бере алады, өлеңдерді жатқа айтады;

      шағын әңгімелер құрастырады;

      өзіне ұнайтын бірнеше шығармаларды айта алады;

      ойында әдеби бейнелерді қолданады;

      таныс шығармаларды мазмұндау кезінде мәтін мазмұнына, кейіпкерлерге, олардың қылықтарына өзінің қатынасын эмоционалды түрде білдіреді.

      130. Русский язык

      Звуковая культура речи

      1) обучение правильному произношению гласных и согласных звуков русского языка;

      2) совершенствование навыков развития голосового и артикуляционного аппарата, речевого дыхания, четкой дикции.

      Словарный запас

      1) расширение знаний о предметах ближайшего окружения, животных, птицах, оващах и фруктах, временах года и явлениях природы;

      2) обучение на русском языке прямому и обратному счету до 5;       

      3) формирование навыков называния некоторых свойств предметов: цвет, формы, признаки;

      4) формирование умений понимания и использования знакомых слов в повседневной жизни.

      Грамматический строй речи

      1) составление словосочетаний, предложений из 2-3 слов;

      2) формирование навыков использования в речи имен существительных единственного и множественного числа.

      Связная речь

      Умение отвечать на коротние вопросы простыми предложениями. Закрепление навыков правильного использования русских слов и выражений при ответе на вопросы. Обучение слушанию, пониманию и пересказу коротких произведений, стихотворений.

      Ожидаемые результаты:

      понимает русскую речь педагога в игровых ситуациях и в повседневной жизни;

      умеет считать на русском языке до 10 и обратно;

      произносит правильно свистящие, шипящие(ж,щ,с,з) и сонорные (р, л) звуки русского языка;

      называет группы предметов ближайшего окружения, их свойства, признаки; времена года и отдельные явления природы;

      употребляет в речи имена существительные единственного и множественного чисел.

      131.      Драма

      Коммуникативті - тілдік, ойын, артикуляциялық дағдылар

      Дағдыларды қалыптастыру:

      1) таныс сюжеттер бойынша ертегілерді драмалау;

      2) ертегі желісін ретімен орындау;

      3) театрландырылған әрекеттің басқа да жұмыс түрлері (саусақты, үстел үсті, көлеңкелі және тағы басқа);

      4) жұбымен келісе отырып, сезім ырғағы мен қозғалыс үйлесімін сақтау;

      5) әдеби кейіпкерлерді дене пластикасы, ым, дауыс, мимика арқылы құру;

      6) сахнада бағдарлану.

      Адамгершілік нормалары туралы түсінік

      1) ересектермен және құрдастарымен қарым-қатынас;

      2) адамдардың сезімі мен қарым-қатынасын көрсету;

      3) әдеби кейіпкерлердің әрекеттеріне өзінің көзқарасын білдіру;

      4) оны адамгершілік нормалары мен түсініктері тұрғысынан бағалау;

      5) өз ойын білдіріп, басқалардың пікіріне құлақ асып, ұлдар (күшті, батыл, еңбекқор және тағы басқа) мен қыздарға (қарапайым, әдемі және тағы басқа) тән мінез-құлық ерекшелігін талқылау.

      Күтілетін нәтижелер:

      таныс бірнеше шығармаларды атайды;

      вербалды емес құралдармен образдарды жасай алады;

      өз ойын құрдастарының ортасында білдіріп, басқалардың пікірін тыңдайды;

      ұлдар мен қыздардың мінез-құлық ерекшелігін біледі;

      ертегі желісін ретімен орындайды;

      театрландырылған әрекеттің түрлі жұмыс тәсілдерін меңгерген;

      өзінің қимылын серіктесінің қимылымен үйлестіреді; сахнада бағдарлайды;

      әдеби кейіпкерлердің әрекеттеріне өзінің көзқарасын білдіреді;

      адамгершілік нормалары мен түсініктері тұрғысынан бағалайды.

7-параграф. "Таным" білім беру саласы

      132. "Таным" білім беру саласының базалық мазмұны қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру, құрастыру, жаратылыстану ұйымдастырылған оқу қызметінде жүзеге асырылады.

      133. Мақсаты математикалық, конструктивтік ойлау дағдыларын, танымдық қызығушылықтарын, экологиялық білім негіздерін қалыптастыру болып табылады.

      134. Міндеттері:

      сенсорлық қабілеттерін, алғашқы ойлау операцияларын, жиын туралы қарапайым түсініктерін дамыту;

      жаратылыстану бойынша түсініктерін, тірі және өлі табиғат жайлы білімдерін, танымдық қызығушылықтары мен шығармашылық қиялды қалыптастыру;

      табиғатта өзін ұстай білу ережелерімен және қарапайым өзара байланыспен таныстыру;

      тірі және өлі табиғат объектілеріне деген ұқыпты қарым- қатынасқа тәрбиелеу;

      эстетикалық талғамды қалыптастыру, балалардың ой - өрістерін кеңейту.

8-параграф. І жартыжылдық

      135. Қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру

      Жиын

      1) әртүрлі түстен, өлшемнен тұратын заттардың жиыны туралы түсініктерді қалыптастыру;

      2) заттарды салыстырып қою арқылы оларды санамай-ақ жұптарын салыстыру салыстыру негізінде тең немесе тең еместігін анықтай білуді үйрету.

      Сан, санау

      1) 5 көлемінде санау, заттарды үлгісі бойынша және аталған саны бойынша санау дағдысын қалыптастыру. Сандарды тәртібі бойынша атауға және қорытынды санды атауға, "Барлығы қанша?" сұрағына жауап беруге үйрету. Бірінің астына бірі екі қатарда орналасқан заттардың екі тобын салыстыруды үйрету;

      2) теңдік және теңсіздік туралы ұғымдарды қалыптастыру. Салыстырылатын топтар: бір көп, бір және екі, екі және үш және төрт, төрт және бес;

      3) теңді кем топқа үстемелей отырып немесе артық топтан бір затты алып тастай отырып, екі тәсілмен орнатуға, "Қанша еді?", "Қаншасы қалды?" сұрақтарына жауап беруге үйрету;

      4) 5-ке дейін реттік санау дағдыларын дамыту, реттік сан есімдерді атау, "Нешінші?", "Саны бойынша қайсысы?" сұрақтарына жауап беру дағдыларын дамыту. Беске дейінгі сандармен таныстыру, сандық топты белгілеу;

      5) әртүрлі сезім мүшелерінің көмегімен санау дағдысын дамыту (көру, есту, иіс сезу). Тура және кері бағытта 5 көлемінде санатып жаттықтыру.

      Шама

      Заттар шамасы бойынша әртүрлі болатындығы жайлы түсінік беру.

      Дағдыларды қалыптастыру:

      1) ұзындығы және ені бойынша бірдей және екі түрлі заттарды салыстыру;

      2) биіктігі және жуандығы бойынша бірдей және екі түрлі заттарды салыстыру;

      3) шаманы салыстыруда беттестіру және тұстастыру тәсілдерін қолдану.

      Геометриялық пішіндер

      1) балаларды геометриялық пішіндерді: шеңбер және төртбұрыш, үшбұрыш сияқты геометриялық пішіндерді ажырату және дұрыс атай білуін; пішіндерді көру және сипап сезу арқылы іздену, зерттеу қызығушылығын дамыту.

      2) дағдыларды қалыптастыру: геометриялық пішіндерді тану және атау, пішіндерді зерттеу дағдыларын қалыптастыру.

      Кеңістікте бағдарлау. Өзінің дене бөліктерінің орналасуына қарай бағдарлай білуге үйрету. Дағдыларын қалыптастыру: өзіне қатысты кеңістік бағыттарын анықтай білу, заттарды оң қолымен солдан оңға қарай орналастыру, өзінің дене бөліктерін бағдарлау және атау (бас, аяқтар, қолдар).

      Уақытты бағдарлау. Таңертең, күндіз, кеш, түн тәулік бөліктерін ажырату және атай білу дағдыларын қалыптастыру.

      Күтілетін нәтижелер:

      5 көлемінде санай алады, сандарды ретімен атайды;

      теңдік және теңсіздік туралы ұғымдарға ие; шамасы әртүрлі 2-3 затты (ұзындығы, биіктігі, ені, жуандығы бойынша) өсу және кему ретімен орналастыра алады;

      геометриялық пішіндерді және геометриялық денелерді ажыратады және атайды; кеңістікті және уақытты бағдарлай алады.

      136. Құрастыру

      Құрылыс материалдарынан құрастыру

      Дағдыларды қалыптастыру:

      1) орналастыру тәсілдерін қолдана отырып, пластиналарды тігінен және кірпіштерді, бөлшектерді көлденеңінен орналастыру;

      2) схеманы қолданып, ірі және ұсақ құрылыс материалынан құрастыру;

      3) үлгі бойынша құрастыру;

      4) умаждау, жырту, шиыршықтауды қолданып, қағаз парақтарын көлемді пішіндерге айналдыру.

      Қағаздан құрастыру

      Қағаздан құрастыруға үйрету: қағазды тікбұрышты парағын жартысынан бүктеп, бұрыштарды және тараптарды біріктіру, детальдің негізгі түріне желімдеу. Қағаз парағын көлемді пішіндерге қайта келтіру, қағазды кесекке, орамдарға, ілмекке айналдыра білу дағдыларын бекіту.

      Табиғи, қалдық материалдардан құрастыру

      Балаларды табиғи материалдардан түрлі заттар даярлауға баулу.

      Конструктор бөлшектерінен құрастыру

      Конструктордан ойынға арналған ғимарат құрастыру дағдыларын қалыптастыру. Бөлшектерді бекіту тәсілдері мен ғимарат жасау туралы білімдерін жетілдіру.

      Күтілетін нәтижелер:

      құрылыс бөлшектерін атайды, оларды құрылымдық қасиеттерін ескере отырып, пайдаланады;

      құрылысты безендіру үшін түрлі түсті бөлшектерді қолданады;

      биіктігі, ұзындығы, ені бойынша құрылыстарды өзгертеді;

      бастаған ісін аяғына дейін жеткізеді;

      қағаздан көлемді пішіндерді жасай алады;

      табиғи материалдардан түрлі заттар дайындайды; конструктордан құрылыс жасайды.

      137. Жаратылыстану

      Өлі және тірі табиғат құбылыстары мен заттары. Тірі және өлі табиғат құбылыстары туралы түсініктерін қалыптастыру.Өлі табиғат нысандары туралы білімдерін кеңейту.

      Өсімдіктер әлемі

      1) балалардың бөлме өсімдіктері туралы білімдерін байыту;

      2) табиғаттағы, жыл мезгіліндегі маусымдық өзгерістер туралы түсініктерін қалыптастыру. Табиғаттағы ауа райының жағдайын бақылауға және бақылаудың нәтижелерін табиғат күн тізбесінде белгілеуге үйрету;

      3) балабақшаның ауласындағы және маңайдағы өсімдіктерді, көкөністер мен жемістердің 4-5 түрін, бөлме өсімдіктерін, ағаштар мен бұталарды атауға үйрету;

      4) қарапайым тәжірибелерді жүргізуге қызығушылықтарын, зейіндерін дамыту.

      Жануарлар әлемі

      Үй жануарлары және жабайы аңдар, олардың сыртқы келбеті, қозғалу және қоректену тәсілдері туралы білімдерін кеңейту. Үй жануарлаының (ит, мысық) сыртқы белгілері мен қылықтары туралы білімді бекіту. Сиырдың, жылқының және үй құстарының (қораз, мекен, қаз) сыртқы келбетіндегі ерекшеліктері туралы білімін нақтылау.

      Күтілетін нәтижелер:

      үй жануарларын және олардың төлдерін, үй құстарын атайды;

      кейбір жабайы аңдардың түрлерін біледі;

      бөлме өсімдіктерін, балабақшаның ауласындағы өсімдіктерді атайды;

      табиғаттағы маусымдық өзгерістерде қарапайым байланыстар орната алады;

      қарапайым тәжірибеге қызығушылық пен әуестік танытады;

      табиғатта өзін ұстаудың қарапайым ережесін біледі.

9-параграф. ІІ жартыжылдық

      138. Қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру

      Жиын

      1) жиынтық сапасы бойынша әртүрлі заттардан тұратындығы туралы түсініктерін жетілдіру;

      2) осы заттардың сыңарларын қою негізінде салыстырып, теңдігін немесе теңсіздігін анықтау іскерліне жаттықтыруды жалғастыру.

      Сан, санау

      1) 5-ке дейін тура және кері санауды жетілдіру;

      2) Теңдікті кем топқа үстемелей отырып немесе артық топтан бір затты алып тастай отырып, екі тәсілмен орнатуға, "Қанша еді?", "Қаншасы қалды?" сұрақтарына жауап беруге үйрету. Топтарды салыстыру негізінде сандық мәндерді дұрыс талдап қорыта білуді дамыту;

      3) әртүрлі сезім мүшелерінің көмегімен санау дағдысын дамытуды жалғастыру(көру, есту, иіс сезу).

      Шама

      Ұзындығы, ені, биіктігі, жуандығы бойынша беттестіру және тұстастыру арқылы екі қарама-қарсы және бірдей заттарды салыстыру дағдысын бекіту.

      Геометриялық пішіндер

      Геометриялық пішіндерді; шеңбер, шаршы және үшбұрыш тану және атау, пішіндердің пішінін сипап-сезу және көру тәсілдерімен зерттеу.

      Кеңістікте бағдарлау. Өзінің дене бөліктерінің орналасуын бағдарлау дағдыларын бекіту, өзіне тікелей жақын кеңістік бағыттарын анықтау.

      Уақытты бағдарлау. Тәуліктің қарама-қарсы бөліктерін анықтау және тану дағдыларын қалыптастыру.

      Күтілетін нәтижелер:

      тәулік бөліктерін: таңертең, күндіз, кеш, күндер: бүгін, кеше, ертең, жылдам, баяу ұғымдарын атайды, өзіне қатысты кеңістіктегі заттардың орналасуын анықтай алады;

      жасалған әрекеттердің көмегімен түрлі мәселелерді шешудің әдістерін табады;

      қарапайым себеп-салдарлық байланыстарды анықтай алады.

      139. Құрастыру

      Құрылыс материалдарынан құрастыру

      1) құрылыс материалдарының негізгі бөліктерін, олардың бөлшектерін атауға үйрету, оларды көлемі, түсі бойынша ажырата білуге баулу;

      2) құрастыру кезінде сәйкес белгілері бойынша біріктіре білу және онымен ойнай отырып шығармашылық қиялдау дағдыларын қалыптастыру.

      Ұжымдық құрастыру

      Дағдыларды бекіту :

      1) олардың құрылымдық қасиеттерін ескере отырып пайдалану, құрылыс бөлшектерін ажырату және атау;

      2) жеке және ұжымдық іс-әрекет дағдыларын бекіту, құрылысты жалпы оймен біріктіру;

      3) құрдастар арасында міндеттерді бөлісу;

      4) қағаздан орамдар, жиектер, кесектер жасау;

      5) бөлшектерді өзара желімдеу, композиция құрастыру;

      6) әртүрлі "пластик" түріндегі үлгілер жасау;

      7) қағаздан "оригами" типі бойынша қарапайым пішіндер құрастыру.

      Табиғи, қалдық материалдардан құрастыру

      Балаларды қалдық материалдардан бұйым жасауға баулу. Бөліктерді біріктіру үшін желімді пайдалану. Шығармашылық қиялдауды дамыту, көрнекілікке сүйене отырып зат жасау.

      Конструктор бөліктерінен құрастыру

      Конструктормен ойындар үшін құрылыстарды құру дағдыларын жетілдіру, бөлшектерді бекіту мен құрылыстарды құру тәсілдерін жетілдіру.

      Күтілетін нәтижелер:

      заттарды атайды және ажыратады, олардың өлшемін, түсін, пішінін, жасалған материалын анықтайды;

      оларды топтастыра алады;

      құрылыс бөлшектерін ажыратады және атайды, олардың құрылымды қасиеттерін ескере отырып пайдаланады;

      өзінің құрылыстарымен ойнайды.

      140. Жаратылыстану

      Өлі және тірі табиғат құбылыстары мен заттары

      Табиғат құбылыстары туралы түсініктерін қалыптастыру, өлі табиғат нысандары туралы білімдерін байыту.

      Табиғаттағы маусымдық өзгерістер

      1) көктем, қыс, жаз, күз мезгілдерінде табиғатты бақылау дағдыларын дамыту;

      2) табиғаттағы ауа райының жағдайларын бақылау және бақылаулардың нәтижелерін табиғат күнтізбесіне белгілеу дағдыларын жетілдіру.

      Өсімдіктер әлемі

      Балабақша ауласындағы және маңайдағы өсімдіктер туралы білімдерін бекіту, оларды ажыратып,атауға үйрету.

      Көкөністер мен жемістердің 4-5 түрін, бөлме өсімдіктерін, ағаштар мен бұталарды танып, атай білу дағдыларын бекіту. Ағаштың және гүлдің бөліктерін атай білуге үйрету.

      Білімдерін қалыптастыру:

      1) көктем мезгілінде өсімдіктердің тіршілігі туралы;

      2) шөптесін өсімдіктер (4-5 түрін), жидектер, саңырауқұлақтар туралы;

      3) орманда, бақшада, далада өсетін өсімдіктер туралы;

      4) пияздың және шөптің бөлме жағдайында өсуі туралы.

      Жануарлар әлемі

      1) үй және жабайы жануарлар, олардың сыртқы келбеті, қозғалу және қоректену тәсілдері туралы түсініктерін кеңейту. Жабайы жануарлардың (түлкі, қасқыр, тиін) сыртқы белгілері мен әрекеттерін туралы білімдерін бекіту. Табиғат бұрышындағы тірі нысандар мен өсімдіктерге күтім жасау дағдыларын жетілдіру.

      2) жәндіктердің аттарын (қоңыз, көбелек, шыбын) бекіту, кейбір жәндіктер туралы (құмырсқа) қарапайым түсінік беру.

      3) бауырмен жорғалаушылар санатының өкілдерімен (кесіртке, тасбақа), олардың сыртқы түрімен және қозғалу әдістерімен таныстыру (кесірткенің денесі ұзын, құйрығы да ұзын ол оны тастап кете алады және ол тез қимылдайды).

      4) қарапайым экологиялық білімдерін қалыптастыру.

      Күтілетін нәтижелер:

      үй жануарларын және олардың төлдерін, үй құстарын атайды;

      бөлме өсімдіктерін, балабақшаның жер теліміндегі өсімдіктерді атайды;

      жәндіктерді атайды, олар туралы қарапайым түсініктерге ие;

      бауырымен жорғалаушыларды олардың сыртқы құрылысын және қозғалу әдістерін біледі:

      табиғаттағы маусымдық өзгерістердің қарапайым байланыстарын орнатады;

      қарапайым зерттеуге қызығушылық пен әуестік танытады;

      табиғатқа зиян келтіруі мүмкін жағдайлар мен әрекеттерді атайды;

      "Қызыл кітапқа" енгізілген және жойылып кету қаупі төнген жануарларды атайды;

      табиғатта өзін ұстау ережесін біледі.

10-параграф. "Шығармашылық" білім беру саласы

      141. "Шығармашылық" білім беру саласының базалық мазмұны сурет салу, мүсіндеу, аппликация, музыка ұйымдастырылған оқу қызметінде іске асырылады.

      142. Мақсаты инновациялық әдістер мен технологияларды қолданып, шығармашылық дағдыларды, эстетикалық талғамды дамыту және қалыптастыру болып табу.

      143. Міндеттері:

      сезімдік-эмоциялық қасиеттері мен эстетикалық талғамды,бейнелеу дағдылары мен музыкалық білімдерін қалыптастыру;

      шығармашылық ойлау мен қиялды дамыту;

      қарапайым заттар, құбылыстар, ертегі кейіпкерлерін бейнелеуде біліктер мен дағдыларды қалыптастыру, пішінді, түсті, заттардың орналасуын беруге үйрету;

      қоршаған ортадағы әсемдікті қабылдауға үйрету;

      өз ойын айтуға және шығармашылық қабілеттерін дамытуға сураныстарын қанағаттандыру;

      өзінің жұмыстарын және басқа балалардың жұмыстарын бағалауды үйрету.

11-параграф. І жартыжылдық

      144. Сурет салу

      Заттық сурет салу

      Балалардың дербес тәжірибелік әрекеттерімен байланысты эстетикалық қабылдауын дамыту. Бояулармен, қарындаштармен, борлармен дәстүрлі және дәстүрден тыс тәсілдермен сурет салудың техникасын жетілдіру.

      Біліктерін қалыптастыру:

      әртүрлі бағыттағы тура сызықтар мен олардың қиылысуын жүргізе білуді үйрету.

      Дағдыларды қалыптастыру:

      1) көкөністер мен жемістерді, ыдыстар, ойыншықтар, жануарларды бейнелеу;

      2) дөңгелек пішінді заттарды салу;

      3) техникалық дағдылар мен біліктерді игеру.

      Сюжеттік сурет салу

      1) қоршаған ортаның әсемдігіне, өнер туындыларына, тұрмыстық заттарға, қазақ және басқа халықтардың ойыншықтарына эмоционалды-эстетикалық талғам дағдыларын қалыптастыру.

      2) қарапайым табиғат құбылыстарын, ертегі кейіпкерлерін бейнелеуге машықтандыру.

      Сәндік сурет салу

      Дағдыларды қалыптастыру:

      1) қазақ халқының және басқа халықтардың сәндік-қолданбалы өнер шығармаларымен таныстыру барысында эстетикалық қабылдауын дамыту.

      2) элементтердің пішінін, реттілігін, олардың арасындағы қашықтықты ескере отырып, жазықтықта оюларды орналастыру;

      3) қазақ оюларының кейбір элементтерін салу;

      4) элементтердің реттілігін, олардың арасындағы қашықтықты сақтау.

      Күтілетін нәтижелер:

      сурет салу техникасын игерген;

      үлгі бойынша пішінін, пропорциясын ескере отырып, сурет салады;

      көкөністер-жемістердің, ыдыстардың, ойыншықтардың, жануарлардың суреттерін салады;

      қазақ оюының бөліктері туралы ұғымдарға ие;

      өзінің жұмыстарын және басқа балалардың жұмыстарын бағалай алады.

      145. Мүсіндеу

      Заттық мүсіндеу

      Ермексаздың, сазбалшықтың, қамырдың кесектерінен мүсіндеу дағдыларын қалыптастыру:

      1) түрлі тәсілдерді қолданып бейнелеу;

      2) түрлі пішіндегі таныс заттарды және өзіне тән ерекшеліктерін ескере отырып, үлгісі мен елестетуі бойынша көлемін;

      3) пропорцияларды сақтап, саусақ пен алақан қозғалыстарын пайдалана отырып екі бөліктен тұратын заттарды;

      4) адам пішінін;

      5) заттарды толық пішіні алынғанға дейін немесе жайылған пішінінің жиектері иілгенге дейін сығымдау.

      Сюжеттік мүсіндеу

      Балалардың көлемді пішіндер мен қарапайым композицияларды мүсіндеуге қызығушылығын тәрбиелеу.

      Сәндік мүсіндеу

      1) Балаларды тұрмыстық заттар мен бейнелі ойыншықтарды мүсіндеуге қызығушылығын арттыру. Ұлттық ойыншықтар туралы білімдерін кеңейту, халық шығармашылығының желісі бойынша бейнелер жасау. Балаларды халық шеберлерінің еңбектерімен таныстыру, халық бұйымдарының желісі бойынша ыдыстарды мүсіндеуге үйрету.

      2) Кескішті қолдануды таныстыру. Кескіштің көмегімен жасалған бұйымды безендіруге тырысуын ынталандыру. Ұқыпты мүсіндеу әдістерін бекіту.

      Күтілетін нәтижелер:

      түрлі пішіндегі және көлемдегі таныс заттарды түрлі тәсілдерді қолданып, мүсіндей алады;

      адамның пішінін (дене бөліктерін: бас, кеуде, қолдары, аяқтары) мүсіндейді;

      халық шығармашылығының желісі бойынша тұрмыстық заттар мен ойыншықтардың бейнелерін мүсіндеуге қызығушылық танытады;

      кескішпен түрлі безендірулер жасайды.

      146. Аппликация

      Заттық аппликация

      1) қайшыны дұрыс ұстау және пайдалана білуді қалыптастыру. Түзу сызықпен алдымен қысқа содан соң ұзын жолақтарды қиюды үйрету.

      2) текшеден дөңгелек пішін, тікбұрыштан бұрыштарын бүктеу арқылы сопақ пішін қиюға үйрету. Ересектердің көмегімен бөліктерді желімдеуге үйрету. Желімді, сүлгіні қолдануды үйрету.

      Сюжеттік аппликация

      Барынша күрделі заттарды, жануарлар пішінін бейнелеу, заттарды қағаз бетінде орналастыру дағдыларын қалыптастыру. Композицияны құрастыру кезінде заттар мен нысандардың көлемі бойынша арақатынасын ескеру.

      Дөңгелектерді және сопақша пішіндерді қию дағдыларын жетілдіру. Тар жолақтарды көлденеңінен қию, шаршыдағы бұрыштарды қиюды бекіту.

      Сәндік аппликация

      Геометриялық пішіндерден ою-өрнектерді және жолақтағы өсімдік өрнектерін халықтық өнер түрлері бойынша бірізділігін ескере отырып құрастыру дағдыларын қалыптастыру. Қазақ халқының сәндік-қолданбалы өнерімен таныстыру.

      Күтілетін нәтижелер:

      қайшыны дұрыс ұстайды және пайдаланады;

      қысқа және ұзын жолақтарды, дөңгелек пішіндерді қияды;

      жеке бөліктерді жапсырады;

      желімді, сүлгіні қолдана алады;

      композиция құрайды; жолаққа геометриялық пішіндер мен өсімдік өрнектерінен өрнектер жасай алады.

      147. Музыка

      Музыка тыңдау

      Дағдыларды қалыптастыру:

      1) әртүрлі сипаттағы, қарқындағы музыканы қабылдау, музыкаға деген өзіндік қатынасын, ол туралы пікірін айту;

      2) әуендерді немесе музыкалық шығармаларды орындау кезінде пьесаларды тану және атау;

      3) пьесалардың, әндердің жекелеген эпизодтарын көргендегі және музыкалық бейнелерінің арақатынасын тану және атау, тыңдауды иллюстрация көрсетумен қатар жүргізу;

      4) халықтық домбыра аспабының дауысын қабылдау.

      Ән айту

      Дағдыларды қалыптастыру:

      1) әртүрлі сипаттағы әндерді қабылдау, әуенді дұрыс, нақты интонациялау, сөздерді дәл айту дағдыларын қалыптастыру;

      2) дауыс пен есту қабілетін дамытуға арналған жаттығуларды қысқа әндер айту арқылы дағдыны жетілдіру, дауыстап және төмен дауыспен ән салу, қол қозғалысымен көрсету;

      3) ән сипатын ұғыну, әннің көңіл күйін бере білу;

      4) хормен, күш түсірмей, сөздер мен дыбыстарды таза және анық, музыкалық сүйемелдеуден кейін ән айту дағдыларын қалыптастыру.

      Музыкалық-ырғақтық қимылдар

      Дағдыларды қалыптастыру:

      1) би қимылдары, ойындық музыкалық қимылдарды орындау дағдыларын қалыптастыру;

      2) марш сипатын ырғақты жүріспен беру, музыканың қимылдық сипатын-жеңіл, ырғақты жүгірумен беру;

      3) жүрелеп отыруды ырғақты орындаумен, қимылды музыкамен сәйкестендіру, музыканың екінші бөлігінде қимылды өзгерту;

      4) музыканың ырғағын дәл бере отырып, қимылды ырғақпен екі аяқпен еркін және жеңіл секіру.

      Билер

      Музыканың көңілді би сипатын қабылдауға үйрету, музыканың кіріспесін ажырату, содан кейін қимылды бастау, музыканың сипатына сәйкес қимылдарды ауыстыру, би қимылдарын, билерді, ойындарды есте сақтау.

      Ойындар, хороводтар

      Әннің мәтініне сәйкес ойын қимылдарымен сүйемелдей отырып, әнді көңілді және емін-еркін әндету, хор айтуды шеңбер бойымен жүргізу, музыкалық фразаларға сәйкес қимылдарды өзгерту; шапшаңдық пен икемділік таныту, пьесаның соңын белгілеу, халық ойындарының көңілді сипатын беру, дыбыстарды жоғарылығы бойынша ажырату, үлкен шеңберге және шашырап тұру.

      Балалардың музыкалық аспаптарында ойнау

      Дағдыларды қалыптастыру:

      1) фортепиано сүйемелдеуіндегі балалар музыкалық аспаптарында ересектердің орындауындағы би әуенін тыңдау;

      2) әуеннің сипатын тану: әннің қайырмасын орындау кезінде күрделі емес ырғақтық бейнені орындап, сылдырмақтармен ойнау, музыканың тактісімен алақандарды соғу; түрлі жанрдағы музыканы қабылдау және анықтау.

      Күтілетін нәтижелер:

      әуен немесе музыканың кіріспесі бойынша таныс әндерді таниды;

      олардың мазмұндары туралы айта алады;

      сөздерді созыңқы және анық айтады;

      жоғары және төмен қолының қимылымен көрсетіп, әуенін және қайырмасын айтады;

      музыканың ырғағын дәл береді;

      би сипатындағы музыканы эмоционалды түрде қабылдайды;

      хор айтуға үлкен шеңберге тұра алады;

      музыка жанрларын ажыратады;

      музыкалық ойыншықтар мен аспаптарды таниды.

12-параграф. ІІ жартыжылдық

      148. Сурет салу

      Заттық сурет салу

      1) заттардың үлгі бойынша олардың өзіне тән ерекшеліктерін: пішінін, пропорциясын және заттар мен олардың бөліктерінің орналасуын ескере отырып сурет салуға үйрету;

      2) көлемі бойынша олардың арақатынасын ескеріп, заттар мен жануарлардың пішінін бейнелей білуге баулу;

      3) сурет салудың техникалық дағдыларын жетілдіру. Суретте ашық және солғын түстерді пайдалану.

      Сюжеттік сурет салу

      Заттарды қағаз бетіне тұтастай орналастыра отырып, мазмұнды композиция салу, дағдыларын дамыту. Ағаштар мен жануарларды олардың ерекшеліктерін ескере отырып, салуға үйрету.

      Сәндік сурет салу

      Дөңгелек және сопақша пішіндегі ою-өрнекті құрастыру, ұлттық ою-өрнектерді, қазақы ою-өрнектердің элементтерін пайдалану дағдыларын жетілдіру. Пішінін ескере отырып, ою-өрнекті орналастыру, элементтер бірізділігін олардың арасындағы арақашықтықтарды сақтау, 2-3 элементтерді түсі мен пішіні бойынша ұлттық оюларды ашық түстермен кезектестіру дағдыларын қалыптастыру. Қазақ халқының сәндік-қолданбалы өнері туралы білімдерін кеңейту.

      Күтілетін нәтижелер:

      сурет салу техникасын игерген;

      заттардың үлгі бойынша пішінін, түсін ескере отырып салады;

      заттар мен жануарлардың пішінін бейнелейді;

      мазмұнды композицияның бейнесін салу дағдыларын игерген;

      қазақ оюларының элементтерін қолданады.

      149. Мүсіндеу

      Мүсіндеу техникасын жетілдіру

      Заттық мүсіндеу

      Дағдыларды қалыптастыру:

      1) жануарлардың мүсінін жасаудың әртүрлі тәсілдерін пайдалану;

      2) бірнеше бөліктерден заттарды мүсіндеу, оларды орналастыру, пропорцияларды сақтау, бөліктерді біріктіру.

      Сюжеттік мүсіндеу

      Дағдыларды қалыптастыру:

      1) ертегілер мен қоршаған өмір тақырыптарына мазмұндық композициялар құру;

      2) ұжымдық жұмыстарды орындау, міндеттемелерді өзара бөлісу;

      3) мүсіндеудің таныс тәсілдерін пайдалана отырып, сазбалшықтан, қамырдан, ермексаздан мусіндеу.

      Сәндік мүсіндеу

      Тұрмыстық заттарды мүсіндеуге қызығушылықты тәрбиелеу. Халық шеберлерінің еңбегі туралы білімін кеңейту, саздан жасалған халықтық бұйымдардың желісі бойынша ыдыстарды мүсіндеу дағдыларын бекіту. Жартылай пішінді алу үшін сазбалшықтың тұтас кесегінен мүсіндеу дағдыларын қалыптастыру.

      Күтілетін нәтижелер:

      мүсіндеуде кескішті қолдана біледі;

      жануарлардың мүсінін жасаудың әртүрлі тәсілдерін пайдаланады;

      ертегілер мен қоршаған өмір тақырыптарына мазмұндық композициялар құрастырады;

      ұжымдық жұмысқа қатысады, тұрмыстық заттарды бейнелеуге қызығушылық танытады;

      халықтық бұйымдардың желісі бойынша ыдыстарды мүсіндеу дағдыларын игерген;

      қоршаған әлемнің әсемдігін эмоционалды қабылдайды.

      150.      Аппликация

      Жапсыру мазмұнын күрделі ете және әртүрлі бейнелерді жасау үшін мүмкіндіктерді кеңейте отырып оған қызығушылықты тәрбиелеу.

      Заттық аппликация

      Дағдыларды қалыптастыру:

      1) күрделі заттар мен жануарлардың пішіндерін жапсыру;

      2) қағаз бетінде бейнелерді құрастыру, одан кейін оларды желімдеу;

      3) қайшымен жұмыс;

      4) шаршы мен төртбұрышты екі бөлікке қию, жіңішке жолақтарды көлденеңінен қию дағдыларын қалыптастыру. Желіммен жұмыс жасау дағдыларын жетілдіру.

      Сюжеттік аппликация

      Дағдыларды қалыптастыру:

      1) ұжымдық мазмұнды композицияны құрастыру;

      2) заттарды қағаз бетіне тұтастай орналастыру;

      3) дөңгелектер мен сопақтарды қию;

      4) ұсақ элементтерді ересектердің көмегімен желімдеу, алдымен қағаз бетінде заттың бейнелерін құрастырып, содан кейін оны желімдеу.

      Сәндік аппликация

      Дағдыларды қалыптастыру:

      1) ересектердің көмегімен қағаз бетінде дөңгелек және сопақша пішіндегі ою-өрнекті құрастыру;

      2) элементтер реттілігін, олардың арасындағы арақашықтықты сақтауды, пішінін ескере отырып ұлттық ою-өрнекті пайдаланып, ұлттық ыдыстарды безендіру.

      Қазақ халқының сәндік қолданбалы өнерімен таныстыру. Панно даярлау, сәндік композицияларды өз ойынша орындау дағдыларын қалыптастыру.

      Күтілетін нәтижелер:

      қайшыны дұрыс ұстайды және оны пайдалана алады;

      бірнеше бөліктерден тұратын заттарды орналастырады және желімдейді;

      қазақ оюларының бөліктерінен, өсімдік және геометриялық пішіндерден өрнектер жасайды, оларды кезектестіріп ретімен желімдейді;

      ұжымдық жұмыстарды орындауға қатысады;

      панно даярлау туралы ұғымдарға ие, сәндік композицияларды өз ойынша орындайды;

      бейнелеу өнерінің түрлері: көркем сурет, мүсіндеу, халық өнері туралы түсініктерге ие.

      151. Музыка

      Музыка тыңдау

      1) музыкалық мәнерлеу құралдарын ажырату, музыкалық шығармаларды соңына дейін тыңдау, оларды тану, шығарманың бөлімдерін ажырата білу, музыканың сипатын анықтау, өз әсері туралы әңгімелеу;

      2) сипаты мен мазмұны жағынан алуан түрлі екі шығарманы эмоциялық тұрғыдан қабылдай және салыстыра білу;

      3) тыңдауды қимыл көрсету арқылы сүйемелдей отырып, музыкалық бейне мен қимыл тәжірибесінің арақатынасын анықтау.

      Ән айту

      1) жеке және хормен ән айту дағдыларын, соза дыбыстауды, таза интонациялауды, бір қарқында ән айтуды дыбыстаудың бірдей күшімен ән айтуды жетілдіру. Әртүрлі сипаттағы әндерді орындау, дауыспен секіріс үлгісіндегі және төмендеуші әуен қарқынын бере білу;

      2) күш салмай ән айту, сөздер мен дыбыстарды таза және анық айту, музыкалық шығармадан кейін ән айту фразалар арасындағы тыныс алу, әнді бір мезгілде бастау және аяқтау, әуенді дұрыс бере білу, соңын мұқият әндетіп айту.

      Музыкалық-ырғақты қозғалыстар

      1) би қозғалыстарын, ойындық музыкалық әрекеттерді орындауға тәрбиелеу;

      2) музыкалық бейне мен қозғалыс тәжірибесін сәйкестендіру жаттығулары; қозғалыс бағытын өзгертіп адымдау, аяқты жоғары көтеріп жүгіру; әндердің қозғалыстық, көңілді сипатын қабылдау; мазмұны бойынша таныс әндерді сахналауға баулу.

      Билер

      1) музыканың биге тән сипатын қабылдау; жеңіл қозғалу, ырғақты, қозғалу; жұппен би қимылдарын орындау; биде ойындық музыкалық қимылдарды қолдану;

      2) би қозғалыстарының, ойындар мен хор атауларын білу. Музыканың сипатына сәйкес ойын әрекеттерін орындау, шеңбер бойымен хор айтып жүру, қозғалысты өзгерту, шапшаңдық пен ептілік таныту. Музыканың көңілді, ойнақы сипатын ажырата білу, қол орамалды баяу бұлғау, әуен сүйемелдеуімен жұбымен жүру, көңілді билеу;

      3) балалар музыкалық аспаптарында ойнай білу, әртүрлі музыкалық және шулы аспаптарда ересектің ойнағанын тыңдау;

      4) музыкалық аспаптарда қарапайым ырғақты суретті өздігінен орындау; шулы оркестрге қатысу; балалар музыкалық аспаптарын тану және атау.

      Күтілетін нәтижелер:

      әуені бойынша әндерді таниды, олардың мазмұны туралы баяндайды;

      әнді созып, сөздерін анық айтады, таныс әндерді сүйемелдеумен және сүйемелдеусіз орындайды;

      әнді бірге бастап, бірге аяқтайды;

      музыканың сипатына сәйкес қимылдарды музыкалық шығарманың түріне сәйкес өздігінен ауыстыра отырып орындайды;

      таныс емес музыкамен оның негізгі көңіл-күйін бере отырып, қимылдайды; әндерді, билерді сахналайды.

13-параграф. "Әлеумет" білім беру саласы

      152.       "Әлеумет" білім беру саласының базалық мазмұны қоршаған ортамен танысу, экология негіздері ұйымдастырылған оқу қызметінде жүзеге асырылады.

      153. Мақсаты жалпы адамзаттық құндылықтар мен ережелер негізінде жеке тұлғаның әлеуметтік дағдыларын қалыптастыру болып табылады.

      154.       Міндеттері:

      ересектердің еңбегі, оның қоғамдық өмірдегі рөлі туралы, жалпы қабылданған нормалар мен ережелер негізінде құрдастармен және ересектермен өзара қарым-қатынастары туралы білімдерін кеңейту;

      отансүйгіштік сезімдерін, еліміздің жетістігіне мақтаныш сезімін тәрбиелеу;

      өзінің еңбегіне, басқа адамдардың еңбегі мен оның нәтижелеріне құндылықты қатынасқа тәрбиелеу;

      құрдастарымен сыпайы қарым-қатынас жасауға тәрбиелеу.

14-параграф. І жартыжылдық

      155. Қоршаған ортамен танысу

      Бала, оның отбасы, үйі

      1) баланың өзі және өзінің жағдайы туралы түсініктерін кеңейту. Өзін-өзі тануға ұмтылысын қолдау. Баланың туыстық қатынастарды түсінуіне ықпал ету;

      2) балалардың отбасы мүшелері бейнеленген суреттерді қарастыру, отбасы мүшелерін, олардың әрекеттері мен өзара қарым-қатынастарын атау дағдыларын қалыптастыру.

      Заттық әлем

      Балаларды заттық әлеммен таныстыру және онымен әрекет жасау дағдыларын қалыптастыру. Жақын маңайдағы заттарды ажыратып, атай білу біліктерін жетілдіру.

      Білімдерін қалыптастыру:

      1) таныс емес заттардың қолданысы туралы;

      2) қоршаған ортадағы заттардың қолданысы, құрылысы, материалы арасындағы байланысы туралы;

      3) ұлттық киімді дайындау, әшекейлер туралы;

      4) көлік түрлерінің қолданысы (әуе, су, жерде жүретін көліктер);

      5) жүктің сипаты және қолданылуы машинаның құрылысына тәуелділігі туралы (жедел жәрдем, өрт сөндіру машинасы және тағы басқа);

      6) мамандықтар және ересектердің еңбегі туралы;

      7) телефон, компьютер, теледидардың қолданысы туралы білімдерін қалыптастыру және оларды пайдаланудың кейбір қарапайым ережелерімен таныстыру. Адамдарға еңбектері үшін алғыс айтуға және еңбектің нәтижесіне құрмет көрсете білуге тәрбиелеу.

      Әртүрлі мамандықтағы адамдар туралы ұғым

      Балабақша қызметкерлері мен олардың еңбек әрекеттері, адамның тұратын үйі, балабақша, мектеп, ересектердің еңбектері туралы білімдерін жетілдіру.

      Қалалар мен ауылдардың атаулары, олардың көрікті жерлері, ауыл мен қала өмірінің ерекшеліктері туралы білімдерін бекіту.

      Біздің еліміздің қорғаны әскер туралы білімдерін қалыптастыру.

      Қазақстан республикасының бас қаласы – Астана туралы білімдерін суреттерді, альбомдарды қолданып, қарастыру арқылы қалыптастыру.

      Балаларды мемлекеттік мерекелерге қатысуға баулу.

      Мемлекеттік рәміздер туралы (Ту, Елтаңба, Әнұран) білімдерін қалыптастыру.Өз елінің рәміздеріне құрметпен қарауға тәрбиелеу.

      Жолда жүру ережелері

      Көлік түрлері, жол бөліктері (тротуар, жолдың жүру бөлігі мен жаяу жүргінші өтетін жол және жерасты өту) ,бағдаршам белгілері, жолда жүру ережелері туралы білімдерін қалыптастыру.

      Күтілетін нәтижелер:

      өзі туған елді мекенін, туған елін атайды;

      қазақ киіз үйі оның құрылысы ішіндегі заттарды, ұлттық киімдер мен әшекейлерді атайды және ажыратады;

      еңбек адамдарына және олардың еңбектерінің нәтижелеріне құрмет көрсетеді;

      әскердің міндеті туралы түсініктерге ие;

      мемлекеттік және ұлттық мерекелерге қатысады;

      мемлекеттік әнұранды біледі және оны кеудесінің сол жағына қолын қойып айтады;

      бағдаршамның белгілері, көшеде, өткелде өзін дұрыс ұстауды біледі;

      халық дәстүрлеріне негізделген адамгершілік мінез-құлық нормаларын орындайды, ересектер мен кішілерге құрмет көрсетеді.

      156.Экология негіздері

      Өлі және тірі табиғат құбылыстары мен заттары

      1) балалардың өлі табиғат объектілері - су, жер, ауа, күннің көзі туралы білімдерін бекіту;

      2) табиғат құбылыстары: жел, жаңбыр, тұман туралы түсініктерін кеңейту.

      Табиғаттағы маусымдық өзгерістері

      1) күзгі, қысқы табиғатты, олардың қарапайым өзгерістерін бақылау дағдыларын дамыту;

      2) адамдардың күзгі, қысқы әрекеттеріне балалардың зейін аудару дағдыларын қалыптастыру.

      Өсімдіктер әлемі

      1) көкөністер мен жемістерді ажыратып, атау дағдыларын жетілдіру;

      2) бөлме өсімдіктері, олардың ерекшеліктері туралы білімдерін жетілдіру. Бөлме өсімдіктеріне және табиғат бұрышындағы жануарларға күтім жасау, өсімдіктердің өсіп-өнуі үшін қажетті жағдайлар туралы білімдерін қалыптастыру. Адамның табиғатқа деген қамқорлық қатынасының маңызы туралы білімдерін қалыптастыру;

      3) балалардың бөлме өсімдіктерін өсіріп, оларға күтім жасауға қызығушылықтарын және ынталарын тәрбиелеу. Оларға ұқыптылықпен және қамқорлықпен қарауға баулу;

      4) балабақша ауласындағы кейбір ағаштардың, бұталардың түрлері жайлы білімдерін қалыптастыру. Ағаштардың бөліктерін тауып, атай білу дағдыларын бекіту;

      5) өсімдіктерге арналған белгілі жағдайлардың қажеттілігін түсіну дағдыларын қалыптастыру.

      Жануарлар әлемі

      1) үй жануарлары және олардың төлдері; жабайы жануарлардың тіршілігі; табиғат бұрышын мекендеуші жануарлар туралы түсініктерін кеңейту. Тірі объектілерге күтім жасауға арналған құралдар және табиғат бұрышындағы өсімдіктер туралы білімдерін қалыптастыру;

      2) жабайы жануарлардың күз мезгіліндегі тіршілігі жайлы түсініктерін (сыртқы түрі, тіршілік ету ортасы, мекені, азығы, қысық дайындығы) кеңейту.

      3) үй және дала құстары туралы білімдерін кеңейту;

      4) қыстап қалатын және жыл құстары туралы білімдерін, оларды ажыратып, атай білулерін қалыптастыру;

      5) табиғаттағы қарапайым тәртіп ережелері туралы білімдерін қалыптастыру.

      Күтілетін нәтижелер:

      өлі табиғат объектілерін ажыратады және атайды;

      кейбір табиғат құбылыстарын, табиғаттағы және ауа райындағы маусымдық өзгерістерді ажыратады және атайды;

      4-5 ағаштардың түрлерін, бұталарды, шөптесін өсімдіктерді, гүлдерді, жидектерді, саңырауқұлақтарды, көкөністер мен жемістерді; үй және жабайы жануарларды атайды және ажыратады;

      өсімдіктер мен жануарларға күтім жасаудың қарапайым әдістерін біледі.

15-параграф. II жартыжылдық

      157.       Қоршаған ортамен танысу

      Бала, оның отбасы, үйі

      1) отбасы туралы, отбасының ересек мүшелерінің еңбегі туралы білімдерін жетілдіру. Отбасының ересек және кіші мүшелеріне сыйластықпен және қамқорлықпен қарым-қатынас жасауға тәрбиелеу. Отбасындағы сүйікті адамдары, отбасылық мерекелері, дәстүрлері туралы өздігінен әңгімелеу дағдыларын қалыптастыру. Балаларды отбасылық мерекелер мен салтанаттарға даярлыққа қатысуға баулу;

      2) заттық-кеңістіктік дамытушы ортада отбасылық қатынастарды және отбасындағы ересектер еңбегін сипаттайтын ойын әрекеттерін орындау.

      Заттық әлем

      1) қоршаған заттар, олардың қасиеттері және міндеттері туралы білімдерін кеңейту. Материалды ескере отырып, заттар мен нысандарды іріктеу, топтастыру, тану біліктерін қалыптастыру;

      2) балаларды ұлттық киімді, тұрмыс заттары мен әшекейлерді даярлаумен таныстыруды жалғастыру;

      3) ойыншықтарға, кітаптарға, ыдыстарға ұқыпты қарау дағдыларын тәрбиелеу.

      Байланыс, қозғалыс құралдары

      Қозғалыс ортасын ескере отырып, көлік құралдарын танып және атай білу дағдыларын қалыптастыру. Әртүрлі көлік құралдары мен оларды басқаратын адамдар туралы білімдерін жетілдіру. Көлікте жұмыс істейтін адамдарға сыйластықпен қатынас жасауға тәрбиелеу.

      Ересектердің еңбегі

      1) ересектер еңбегі туралы білімдерін жетілдіру. Ауыл шаруашылығындағы ересектер еңбегі туралы білімдерін қалыптастыру.Ауыл шаруашылығы жұмысшылары еңбегінің мәнін түсіну (қаламен ауылдың байланысы), диқанның еңбегі туралы білімін қалыптастыру. Нанға және азық-түлік өнімдеріне ұқыпты қарауға тәрбиелеу;

      2) балабақша қызметкерлерінің еңбегі туралы білімдерін нақтылау, оған сыйластықпен қарым-қатынас жасауға тәрбиелеу.

      Менің Отаным – Қазақстан

      1) фотосуреттерді, халық өмірі туралы картиналарды, ұлттық сәндік өнер бойынша альбомдарды, тұрмыстық заттар мен ұлттық үлгіде дайындалған киімдерді пайдалана отырып, Қазақстан Республикасы және онда тұратын әртүрлі ұлт өкілдері туралы түсініктерін қалыптастыру;

      2) Қазақстан әскері туралы түсініктерін кеңейту. Қазақстан мәдениетінің қайнар көзіне баулу. Халық музыкалық аспаптары туралы білімдерін қалыптастыру. Музыкалық шығармаларды тыңдау дағдыларын қалыптастыру.

      Жолда жүру ережелері

      Бағдаршам түсінің белгілеріне сәйкес көшеден өту дағдыларын жетілдіру. Жаяу жүргіншілер үшін ережелер, "Жаяу жүргінші өткелі" жол белгісі туралы білімдерін қалыптастыру.

      Іздеу зерттеу әрекеті

      Дағдыларды қалыптастыру:

      1) қарапайым тәжірибелер мен зерттеу жүргізу, қарапайым себеп-салдарлық байланыстарды орнату;

      2) заттарды белгілі реттілікпен орналастыру;

      3) түрлі материалдар олардың сапалары мен қасиеттері туралы білімін жетілдіру;

      4) бастаған ісін аяғына дейін жеткізу.

      Қарапайым тәжірибелерді жүргізуге қызығушылық пен зейін аударуға тәрбиелеу.

      Күтілетін нәтижелер:

      отбасының ересек мүшелерінің еңбегі туралы біледі;

      отбасында ересектер мен өзінен кішілерге сыйластық және қамқорлық қарым-қатынас танытады;

      материалды ескере отырып, заттар мен нысандарды тани алады;

      ойыншықтарға, кітаптарға, ыдыстарға ұқыпты қарайды;

      кейбір мамандықтардың маңызын, атауларын біледі;

      қарапайым тәжірибелерді жүргізуге қызығушылық танытады;

      қарапайым себеп-салдарлық байланыстарды орнатады.

      158. Экология негіздері

      Өлі және тірі табиғат құбылыстары мен заттары

      Өлі табиғат объектілері туралы білімдерін кеңейту және бекіту.

      Табиғаттағы маусымдық өзгерістер

      1) көктем, қыс мезгілдерінде табиғатты бақылау дағдыларын дамыту;

      2) өктем мезгілінде адамдардың іс-әрекетіне зейіндерін аудару дағдыларын дамыту;

      3) ауа райын бақылау дағдыларын жетілдіру және бақылау нәтижелерін табиғат күнтізбесіне белгілеу;

      Өсімдіктер әлемі

      1) балабақша ауласындағы және жақын маңайдағы өсімдіктер туралы білімдерін бекітуді жалғастыру, оларды ажыратып, атауға үйрету;

      2) 4-5 көкөністер мен жемістердің түрлерін, бөлме өсімдіктерін, ағаштар мен бұталарды танып, атай білу дағдыларын бекіту;

      3) ағаштың және гүлдің бөліктерін атай білу дағдыларын бекіту.

      Білімдерін қалыптастыру:

      1) өсімдіктер және олардың көктем мезгіліндегі тіршілігі жайлы;

      2) шөптесін өсімдіктер (4-5 түрлері), жемістер, саңырауқұлақтар туралы;

      3) өсімдіктердің орманда, бақта, бауда, далада өсетіндері туралы;

      4) пияздың және шөптің бөлмедегі жағдайда өсуі туралы;

      5) өсімдіктер әлеміне қамқорлық жасау туралы.

      Жануарлар әлемі

      1) үй жануарларын және жабайы жануарларды ажыратып, атай білуді бекіту. Табиғат бұрышындағы өсімдіктерге және жануарларға қамқорлық жасау дағдыларын жетілдіру;

      2) көктем, жаз мезгіліндегі жануарлардың тіршілігі жайлы түсініктерін жетілдіру;

      3) кейбір жәндіктердің түрлері туралы, олардың тіршілігі туралы түсініктерін кеңейту;

      4) кейбір бауырмен жорғалаушылар туралы түсініктерін қалыптастыру.

      Табиғаттағы өзін-өзі ұстау ережелері

      Табиғаттағы тәртіп ережесімен таныстыруды және балаларды табиғат бұрышындағы өсімдіктер мен жануарларға қамқорлық жасауға ынталандыруды жалғастыру.

      Күтілетін нәтижелер:

      өсімдіктер мен жануарлардың өсіп-өнуіне қажетті кейбір жағдайларды біледі;

      4-5 үй және жабайы жануарларды, қыстап қалатын және жыл құстарын, жәндіктерді, өсімдіктерді, бұталарды, ағаштарды атайды;

      жануарлардың табиғаттағы тіршілік етуі туралы түсініктері бар;

      табиғаттағы өзін-өзі ұстау қарапайым ережесін біледі;

      табиғат бұрышындағы өсімдіктер мен жануарларға күтім жасаудың қарапайым дағдыларын меңгерген;

      тіршілік иелеріне аяушылық, жанашырлық танытады.